Wednesday, August 20, 2014

Kaluak Paku Kacang Balimbiang (Metafora Pola Hubuangan Mamak-Kamanakan Minangkabau)

Kaluak paku kacang balimbiang
Tampuruang lenggang-lenggokkan
Baok manurun ka Saruaso
Anak dipangku kamanakan dibimbiang
Urang kampuang dipatenggangkan
Tenggang sarato jo adaiknyo

Pantun adaik di ateh barisi tuntunan bagi surang mamak dalam manjalankan tugehnyo mambimbiang kamanakan. Kato kuncinyo, paku, kacang balimbiang, jo tampuruang. Paku adolah tanaman nan biasonyo digulai untuak ka sayua. Ciri utamo paku ko talatak pado ujuangnyo nan bakaluak. Sadangkan kacang balimbiang adolah jinih kacang-kacangan nan tumbuahnyo manjala, nan paralu junjuangan untuak tagak.  Pado maso dahulu, di samak-samak, banyak ditamukan paku jo kacang balimbiang nan hiduik badampiangan. Paku manjadi junjuangan batang kacang nan manjala. Ikolah nan kamudian diambiak dek niniak-mamak untuk manarangan duduak-tagak hubuangan antaro mamak jo kamanakan di Minangkabau. Jadi, mamak iolah junjuangan paku nan mamapah/mambimbiang kamanakan kacang balimbiang. Ikolah hubuangan metaforanyo sacaro fisik.
Pasan utamo nan bisa diambiak iolah, walaupun badan rapuah, paku salalu mangaluakan ujuang jarinyo manjangkau si kamanakan, kacang balimbiang. Walaupun si kamanakan ko punyo sifaik manjala nan sangaik mudah kusuik atau bakaro. Salanjuiknyo, caro-caro mambimbiang kamanakan ko dimetaforakan pulo jo istilah “tampuruang lenggang lenggokkan, baok manurun ka Saruaso”. Mukasuiknyo, dalam manjalankan fungsi nyo, surang Mamak musti mancontoh urang saisuak kutiko mambao aia jo tampuruang manuruni jalan Saruaso. Harus pandai malenggang-lenggokan tampuruang karano ikuanyo ndak data sabagai camin dari karagaman dari pandapek jo sifaik kamanakan. Kok indak, alun sampai ka tujuan, mungkin aia lah abih taserak sapanjang jalan. Singkeknyo, surang Mamak indak buliah tagang, kaku. Tapi, musti panjang aka jo panjang jiwa. Makonyo, surang Mamak dikatokan musti punyo “alam nan luweh padang nan lapang”.
Akhia kato, kaji kini ko ambo pati jo sabuah caro nan paliang mudah untuak mamahami sabuah pantun/bidarai adaik Minangkabau. Caro ko dalam ilimu modern disabuik jo “teknik parafrase”. Aplikasinyo, bisa kito cubokan jo pantun adaik di ateh, jadinyo sarupo iko:
KALUAK PAKU KACANG BALIMBIANG. Ciek manjangkau ciek manjala. Jangkaunyo baukua jangko, jalanyo bapantang kusuik. Caronyo, pakai ilimu urang mambao aia jo tampuruang, TAMPURUANG LENGANG-LENGGOKKAN. Aratinyo, hubuangan kaik-mangaik antaro mamak jo kamanakan indak buliah tagang, kaku. Tapi, panuah rono atau fleksibel kecek rang kini. Kok ndak tapakai nan baiko, mamak kaluak paku alamaik patah, kamanakan kacang balimbiang jalo bakaro.

No comments:

Post a Comment